Waxaa la wada ogyahay inay jirto baahi weyn oo bulshada reer Puntland u qabto cisbitaal guud (referral hospital) oo buuxin kara baahida ballaaran ee dalka ka jirta. Si haddaba loo hirgeliyo arrinkaa, waxaa loo baahan yahay cudud, maskax iyo aqoon midaysan oo wax socodsiin kara. Waxaa kaloo loo baahan yahay aragti iyo hadaf gaarsiisan meel durugsan oo ka sarreysa laab la kac iyo wax ka eegid meel dhow.
Mashruuca “Healthcare-Focused Referral Hospital in Puntland (HFRHP)” waa mashruuc muddo soo socdey oo hadafkiisu yahay hirgelinta cisbitaal wax ka beddeli doona baarista iyo daweynta cudurrada, kaasoo markuu hirgalo wada shaqayn la yeelan doona cisbitaallo iyo jaamacado ku yaal Sweden iyo dalal kale oo aan annagu hore uga soo shaqaynay. Waxaanu ka kooban nahay dhakhaatiir, professoro iyo xirfad-yaqaano kale oo caafimaad oo muddo ka badan 20 sano ka shaqeynayey dalalka Yurub iyo Ameerika. Waxaa kale oo naga mid ah aadna u taageersan mashruucaan dad kale oo aqoon iyo xirfado kale leh oo ay ka mid yihiin ganacsato kana soo jeeda degaannada Puntland.
Saddex sano ka hor waxaanu bilawnay daraasad-cilmiyeed soo dhammaatay sannadkan bilawgiisii, taasoo lagu soo ururiyey xogta baahida caafimaad ee dalka ka jirta, cisbitaalka loo baahan yahay noociisa, qaybihiisa, shaqaalaha uu u baahan yahay iyo caqabadaha ka hor iman kara. Waxaannu samaynay naqshaddii cisbitaalka oo hadda diyaarsan.
Bishii Luuliyo 25-keedii waxaan la kulannay madaxweynaha Puntland, mudane Siciid Cabdullaahi Deni oo aannu u soo bandhignay mashruuca Cisbitaalka. Waxaan kaloo la kulanay wasiirro ka mid ah dowladda Puntland, xildhibaanno, ganacsato iyo waxgarad.
Haddaba waxaa habboon in wixii la qabanayo iyo dadaallada socdaa ay noqdaan kuwo la isku biiriyo oo is-kaashada si aynu u gaarno horumar dhab ah. In kasta oo aannaan arrintan horay saxaafadda ula wadaagin si loola wada socdo.
Waxaan ku talin lahayn in wixii horay loo qabtay la aqoonsado, la tixgeliyo iyo in la mideeyo maskaxda iyo dhaqaalaha si aynnu u gaarno hadafka aynnu leennahay ee ah in la helo cisbitaal casri ah oo laga hirgeliyo Puntland. Kaas oo soo kordhin kara isbeddel dhab ah oo ka duwan wixii hore dalka uga jirey iyo in looga kaaftoomo in dadku caafimaad u raadsadaan dalal kale, sida India, oo ay kala kulmaan culays dhaqaale oo ballaaran iyo dayac caafimaad intaba.
| Professor Abdimajid Nur Osman, PhD, medical genetics Project leader majidosm@gmail.com | Dr. Mohamed Abdullahi Omar Specialist family medicine Project leader |